Connor Clerx van BNR kwam bij mij. Hij maakt een serie over werkgeluk. In zijn blog schrijft hij dat hij met zijn vraag ‘bij mij op de bank ging liggen’. Ik heb inderdaad een bank. Maar daar is hij niet op gaan liggen. We moesten juist dicht bij elkaar zitten. Dat was beter voor de opname. Zijn persoonlijke probleem was dat hij jaloers kan zijn op collega’s die een promotie krijgen, zelfs als hij de betreffende functie helemaal niet ambieert. Hoe moet ik daar mee omgaan, vroeg hij zich af.
Jaloezie is een zeer herkenbare, menselijke emotie. Zeker na de vakantie hoor je jaloersmakende verhalen. De een heeft nog mooiere landen bezocht, of nog spannender dingen beleefd dan de ander. Jaloezie, we maken er ook een beetje gebruik van. We profileren onszelf graag net iets mooier of beter dan de werkelijkheid is. Waarom doen we dat en wat doet het met ons?
De jaloezie van deze journalist hangt samen met wat je kunt noemen sociale vergelijking. Als mens zijn we ook een soort groepsdier. Instincten en intuïties zijn nog steeds actief. Jezelf vergelijken met anderen – vooral met mensen die vergelijkbaar zijn, en mensen uit ‘jouw’ groep – heeft onder andere als functie om je plek in de sociale rangorde te onderzoeken en veilig te stellen: waar zit ik in de pikorde, hoor ik er nog bij, kan ik blijven zitten op de apenrots, is het nog veilig? Jaloezie is een wake up call die je helpt om je sociale leven op orde te houden.
Een dergelijke jaloezie is menselijk, het gebeurt automatisch en is niet per sé iets om je zorgen over te maken. Een aspect ervan is wel dat we het er zelden over hebben. We komen er niet voor uit. Een potje vechten als we jaloers zijn, kan alleen in onze fantasie. In onze cultuur is het eerder iets om je voor te schamen, lijkt het.
En de een heeft er meer last van dan de ander. Behoorlijk veel mensen trekken zich sowieso veel aan van de dingen die om hen heen gebeuren en wat anderen van hen vinden. Jaloers zijn is dan een aanleiding om jezelf de put in te praten. Bedenk echter dat het net zo werkt als bij eczeem: hoe harder je wrijft, des te erger wordt het. Een beetje discipline en mild zijn voor jezelf kan veel helpen.
Een paar tips:
1. Achterhaal waarom je jaloers bent en wat dat over jou zegt en wat over de ander. Doe vooral iets met het eerste.
2. Geef je zelf de ruimte om je jaloezie van je af te schreeuwen of te schrijven, maar doe het zonder de ander.
3. Gun de ander dat hij of zij die promotie krijgt. Wie een ander iets gunt, zal zelf oogsten.
4. Bedenk: (niet-cynische) (zelf)humor en (zelf)spot maken jaloezie lichter.
5. Voel je medeverantwoordelijk voor een positieve werksfeer. Daarin ebt jaloezie ook gemakkelijker weg.