Dialoog met Deep Democracy
Deep Democracy biedt werkvormen om inclusieve dialogen aan te gaan. In een dialoog draait het om de vrije uitwisseling van inzichten, ideeën, meningen, of gevoelens tussen twee of meer personen. Doel ervan is te bevorderen dat ieders inbreng bijdraagt aan het doel/de taakuitoefening van de groep en de onderlinge samenwerking versterkt. De kern is dat een groep de waarde ziet van ‘ruimte maken voor ieders inbreng’, en dat er daadwerkelijke ruimte wordt gemaakt. Ieder groepslid heeft een virtueel stukje van de puzzel. Met elkaar vind je de beste aanpak. In de dialoog ontstaat een flow, een stroom van betekenissen in de hele groep, waaruit nieuwe inzichten ontstaan. Er ontstaat dus iets nieuws. De dialoog is geen discussie. In een discussie gaat het er om te winnen. In dialoog heerst een andere spirit: win-win, iedereen wint, alleen samen kom je verder.
De tegenstem wordt gehoord
De pool van gezamenlijke inzichten vormt het IQ van de groep. Om die wijsheid aan te boren, wordt iedereen nadrukkelijk uitgenodigd om met zijn /haar mening te komen. Ook bij controversiële inzichten. Voor de anderen is het soms lastig daar naar te luisteren, maar met enige oefening lukt het om sneller ‘de wijsheid’ erin te horen. Als een ieder zich uitspreekt en zijn/haar wijsheid (of datgene wat zo van waarde is voor hem/haar) toevoegt aan het besluit dat voorligt, worden afspraken completer, werkbaarder en winnen ze aan draagvlak.
Gelijkwaardig
In de dialoog zijn de deelnemers gelijkwaardig aan elkaar, ookal hebben zij verschillende plekken binnen de hiërarchie van de organisatie. Bij de verschillende agendapunten kunnen teamleden verschillende rollen hebben: expert, voorzitter, verantwoordelijk voor de uitvoering, et cetera. Wanneer zij op ieder moment duidelijk maken vanuit welke rol zij spreken, is de gelijkwaardigheid niet in het geding. Na enige training ervaart men dat in de dialoog (geprojecteerde) hiërarchieën wegvallen.
Emoties
In deep democracy zijn emoties welkom. In een echt gesprek komen nu eenmaal de passies, verlangens, teleurstellingen, en soms ook pijn of conflicten, naar voren. Het gesprek gaat (enigszins) de diepte in, dat is nodig om de onderliggende wijsheid aan te boren. Men laat meer van zichzelf zien, en de controle en structuur raken wat op de achtergrond. Op de momenten dat er chaos of stagnatie wordt ervaren ‘die ons niet verder brengt’ kan de procesbegeleider Dialoog-vragen inbrengen om ofwel de in-de-chaos- ontstane inzichten te verzamelen, ofwel het gesprek op een gewenst (dieper) niveau te brengen.
Polariteiten
Op momenten van chaos en/of stagnatie, is er vaak een (soms onbewust) gevoel van ‘tegenover elkaar’ staan. Er is een onderliggende tegenstelling, wellicht een conflict, dat nog niet aan de oppervlakte is. De dialoogvorm ‘polariteit’ kan dan behulpzaam zijn. Er speelt een thema waar een deel van de energie van de groep vastplakt aan de ene pool, en er plakt energie aan de andere pool. Het kan gaan om een echte tegenstelling: ‘we moeten het zo aanpakken’ versus ‘nee we moeten het zus aanpakken’. Het kan ook gaan om een schijnbare tegenstelling: klantgerichtheid versus efficiëntie, bijvoorbeeld. Door aan beide kanten te onderzoeken wat daar speelt, en alles uit te spreken, krijgt de groep toegang tot de onderliggende wijsheid. In de Dialoog werken wij veelvuldig met polariteiten om conflicten vroegtijdig op te sporen en productief te maken.
Conflict
Dat er in een groep conflicten ontstaan is onvermijdelijk. Conflict is fundamenteel positief. Zonder wrijving, geen glans. Een conflict biedt een kans om een (nieuwe) wijsheid van de groep aan te boren en stappen te zetten in ieders persoonlijke groei en die van de organisatie. Veel mensen voelen zich oncomfortabel en onveilig bij conflicten, ze houden niet van de chaos en onvoorspelbaarheid. Idealiter wordt het conflict in een vroeg stadium opgespoord en aangepakt. Dat kan goed met de dialoogvorm ‘polariteiten’ (zie hierboven). Bij een dieper conflict of oud zeer, wordt de groep uitgenodigd eerst een stap terug te zetten en ‘veiligheidsregels’ met elkaar af te spreken. Het conflict wordt daarna aangegaan, op de meest persoonlijke en emotionele manier als op dat moment kan. De begeleiding biedt structuur en neutraliteit. De ervaring leert dat het uitspreken van alles wat men denkt (aan beide kanten) helpt om ‘projecties’ op te ruimen. De groep kan vervolgens de laag eronder aanboren, daar liggen inzichten waarmee men verder kan. Vaak leidt dat tot oplossingen. Soms niet, en dan moet men eerlijk onder ogen zien dat er andere maatregelen zijn vereist.
Besluitvorming
Bij besluitvorming is het uitgangspunt: voeg de wijsheid van de minderheid toe aan het meerderheidsbesluit. De dialoog prikkelt iedereen om mee te doen. Een ieder wordt gehoord. Voorstellen worden geformuleerd op grond van een inclusieve dialoog waarin ieder zijn of haar mening kan vormen. De meerderheidsstem geeft richting. De minderheid voegt haar wijsheid toe. Vaak komt men er dan goed uit. Lukt dat niet, dan kan het zijn dat een onderliggende tegenstelling eerst moet worden aangepakt. Bij besluitvorming is het doel dat iedereen instemt met het besluit. Draagvlak voorkomt sabotage. Op de korte termijn kost het inspanning dat te bereiken, bij de uitvoering betaalt zich dat terug!